Oξειδωτικό Στρες, οι ελεύθερες ρίζες & το ελιξήριο της ζωής

Από αρχαιοτάτων χρόνων οι άνθρωποι προσπάθησαν να ανακαλύψουν το ελιξίριο της ζωής. Τους απασχολούσε τόσο η κατάκτηση της μακροβιότητας όσο και η αιώνια νεότητα. Τι είναι όμως αυτό που φθείρει και καταστρέφει τους ιστούς προκαλώντας το γήρας και τα νοσήματα φθοράς;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ ( ROS)

Το οξειδωτικό στρες (οξειδωτική καταστροφή) είναι κοινώς η οξείδωση που αποτελεί μια φυσιολογική διαδικασία που συντελείται σε όλους τους οργανισμούς μέσω της πρόσληψης του οξυγόνου. Οι ελεύθερες ρίζες είναι προϊόντα της οξείδωσης, που έχουν καταστρεπτική δράση όταν βρίσκονται στη δραστική τους μορφή (ROS).

ΠΗΓΕΣ ROS

Η κυριότερη πηγή ROS στον άνθρωπο είναι η διαρροή ενεργοποιημένου οξυγόνου από τα μιτοχόνδρια, προς σχηματισμό μορίων νερού, μέσω μιας αντίδρασης που ονομάζεται οξειδωτική φωσφορυλίωση και είναι η αντίδραση παραγωγής ενεργείας όλων των αερόβιων οργανισμών (άνθρωπος) με την μορφή ATP. Το ATP αποτελεί δομικό λίθο του DNA και του RNA και είναι το «ενεργειακό νόμιμα»του οργανισμού! Η αντίδραση συμβαίνει κάθε χρονική στιγμή στο μιτοχόνδριο των κυττάρων μας. Επομένως οι ROS αποτελούν το τίμημα για την παροχή ενεργείας στο κύτταρο και τον οργανισμό μας.

Φαγοκυττάρωση ονομάζεται η ικανότητα των κυττάρων να συλ-λαμβάνουν και να ενσωματώνουν στο κυτταρόπλασμά τους μικροοργανισμούς ή σωματίδια. Στην θανάτωση του μικροοργανισμού παρατηρείται στο κύτταρο αύξηση της κατανάλωσης του οξυγόνου και της γλυκόζης, που χαρακτηρίζεται με τον όρο «αναπνευστική έκρηξη». Παράγονται διάφορα προϊόντα με τοξική δράση, όπως το υπεροξειδικό ανιόν (O2-), το υπεροξείδιο του υδρογόνου (H2O2) και η υδροξυλική ρίζα (OH.). Με αυτή την έννοια οι ROS αποτελούν το τίμημα για την προστασία του οργανισμού από λοιμώξεις. Το οξειδωτικό στρες αντιπροσωπεύει μια διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ της παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS) και της ικανότητας ενός βιολογικού συστήματος να αδρανοποιεί τα τοξικά αυτά μόρια και να επισκευάζει τις βλάβες που προκαλούν.

Οι ROS προκαλούν υ βλάβη των λιπιδίων, των πρωτεϊνών και του DNA, οδηγώντας στην εμφάνιση καρκίνου, πρόωρης γήρανσης και εκφυλιστικών νοσημάτων. Οι επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες εξαρτώνται από την έκταση των μεταβολών αυτών: Το κύτταρο είναι ικανό να ανακτήσει την αρχική του κατάσταση μετά από περιορισμένη οξειδωτική βλάβη. Σοβαρότερες διαταραχές, ωστόσο οδηγούν στον κυτταρικό θάνατο.

Οι ελεύθερες ρίζες παράγονται από τον οργανισμό μας όταν

1. Υπάρχει αυξημένη ανάγκη για αποτοξίνωση.
2. Υπάρχει αυξημένη παραγωγή ενέργειας (υπερβολική κατανάλωση θερμίδων και ιδιαίτερα λίπους).
3. Υπάρχει παρατεταμένη ανοσολογική απάντηση.
4. Υπάρχει αυξημένη παραγωγή στεροειδών (π.χ. σε καταστάσεις στρες – όπως η έντονη φυσική δραστηριότητα -, εφηβεία, διαταραχές εμμήνου ρύσεως κ.α.).
5. Μετά από έκθεση οργανισμού σε συντηρητικά τροφίμων, και μολυσματικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες.
6. Κατά την έκθεση σε ακτινοβολία (π.χ. υπεριώδης ακτινοβολία UV).
7. Υπάρχει αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ.

Ασθένειες

Το οξειδωτικό στρες εμφανίζεται μετά από υπερβολική προσφορά οξυγόνου (για παράδειγμα στους μύες κατά την έντονη άσκηση) ή ακτινοβόληση των ιστών (η αλληλεπίδραση της ιονίζουσας ακτινοβολίας με μόρια Η2Ο και Ο2 παράγει ελεύθερες ρίζες) και συμβάλλει στην ιστική βλάβη. Πιθανολογείται πως παίζει σημαντικό ρόλο σε νευροεκφυλιστικές νόσους συμπεριλαμβανομένων αυτών του Alzheimer, του Parkinson. Το οξειδωτικό στρες πιστεύεται επίσης ότι σχετίζεται με καρδιαγγειακές παθήσεις, καθώς η οξείδωση των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας (LDL) στο αγγειακό ενδοθήλιο είναι προάγγελος της δημιουργίας αθηρωματικών πλακών. Ο καπνός του τσιγάρου, καθώς και η εισπνοή ανόργανων σωματιδίων όπως η άσβεστος προκαλούν οξειδωτική βλάβη των πνευμόνων. Έχει διαπιστωθεί πως το οξειδωτικό στρες εμπλέκεται και στην εμφάνιση πολλών άλλων ασθενειών, όπως δρεπανοκυτταρικής αναιμίας, σχιζοφρένειας, διπολικής διαταραχής και συνδρόμου εύθραυστου Χ χρωμοσώματος.

Τέλος, το οξειδωτικό στρες φαίνεται ότι κρύβεται πίσω από το σύνδρομο της χρόνιας κοπώσεως.

ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ

Οι ελεύθερες ρίζες και η δράση τους περιορίζεται με τα αντιοξειδωτικά τα οποία είναι μόρια που είναι ικανά να εμποδίσουν την οξείδωση αλλά και να βοηθήσει στην επούλωση των ήδη οξειδωμένων. Τα αντιοξειδωτικά τερματίζουν και τις αλυσιδωτές αντιδράσεις αφαιρώντας τις ελεύθερες ρίζες.

Ο Ρόλος Των Αντιοξειδωτικών:

• Προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες.
• Δρουν καρδιοπροστατευτικά.
• Ασκούν αντικαρκινική δράση.
• Βελτιώνουν τις πνευματικές ικανότητες και την ψυχική διάθεση.
• Διατηρούν το δέρμα ελαστικό και το προφυλάσσουν από την πρόωρη γήρανση, περιορίζοντας τη διάσπαση του κολλαγόνου.
• Προστατεύουν οστά και αρθρώσεις.
• Ενισχύουν την όραση.
• Δρουν αντιαλλεργικά σε μεγάλο φάσμα αλλεργιών.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ

A. ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΕΝΖΥΜΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

1. ΚΑΤΑΛΑΣΗ: Αποτέλεσμα της δράσης της είναι η υγιής μετατροπή των λιπαρών οξέων σε ενέργεια, η σωστή δράση των λευκών κυττάρων ενάντια στα βακτήρια.
2. ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΚΗ ΔΙΣΜΟΥΤΑΣΗ: Προστατεύει τα κύτταρα του δέρματος από φλεγμονές, ρυτίδες και προκαρκινικές κυτταρικές αλλαγές. Φυτικές πηγές είναι το κριθάρι, το μπρόκολο, το λάχανο και γενικά τα περισσότερα πράσινα λαχανικά. Τέλος, εκτός από τα παραπάνω μέταλλα απαιτείται και βιταμίνη C.
3. ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΑΣΗ ΤΗΣ ΓΛΟΥΤΑΘΕΙΟΝΗΣ: Βρίσκεται σε όλο το σώμα και ιδιαιτέρως στους πνεύμονες, τα έντερα και το συκώτι. Το σώμα παράγει και αποθηκεύει τις μεγαλύτερες ποσότητες αυτού στο συκώτι όπου αποτοξινώνει από τις βλαβερές ουσίες που μετακινούνται μετά μέσω της χολής. Το συκώτι επίσης τροφοδοτεί τα λευκά και ερυθρά αιμοσφαίρια με το ένζυμο αυτό έτσι ώστε να εξασφαλίσει τη δύναμη του αμυντικού συστήματος.

Η έλλειψη του ενζύμου μπορεί να έχει άσχημες συνέπειες για το νευρικό σύστημα (έλλειψη ισορροπίας και συντονισμού, διανοητικές διαταραχές και τρέμουλο). Οποιαδήποτε ασθένεια, ακόμη και το κοινό κρυολόγημα, μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη του ενζύμου. Φυτικές πηγές είναι όλα τα ωμά φρούτα και λαχανικά αλλά και το κρέας, τα αυγά, τα δημητριακά ολικής άλεσης που είτε το περιέχουν είτε διεγείρουν την παραγωγή του από το συκώτι.

B. ΑΜΙΝΟΞΕΑ-ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ

• ΚΥΣΤΕΪΝΗ: Βρίσκεται στον οργανισμό στα νύχια, το δέρμα και τα μαλλιά.
• ΓΛΟΥΤΑΜΙΝΙΚΟ ΟΞΥ: Είναι νευροδιαβιβαστής του νευρικού συστήματος.
• ΓΛΥΚΙΝΗ: Βρίσκεται στους μύες, το δέρμα και το συνδετικό ιστό και είναι απαραίτητη και για το κεντρικό νευρικό σύστημα.
• ΜΕΘΕΙΟΝΙΝΗ: Βοηθά στην απομάκρυνση του λίπους και υποστηρίζει την υγεία του ήπατος.

Γ. ΆΛΛΕΣ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤ ΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

1. ΟΥΡΙΚΟ ΟΞΥ
2. ΛΙΠΟΪΚΟ ΟΞΥ
3. ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ Q10
4. DHEA
5. ΜΕΤΑΛΛΟΔΕΣ ΜΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΪ ΝΕΣ

Δ. ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

1. ΒΙΤΑΜΙΝΗ Α
2. ΒΙΤΑΜΙΝΗ C
3. ΒΙΤΑΜΙΝΗ Ε
4. ΣΕΛΗΝΙΟ
5. ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ
6. Ω3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ